Remko Scha

Institute of Artificial Art Amsterdam

Dynamic Design: Artificial Architecture

De meeste gebouwen staan meestal stil. En dat moeten we misschien maar zo laten, want het heeft veel praktische voordelen. Maar het gebouw in statu nascendi, in het hoofd van de ontwerper, beweegt nog op allerlei manieren: het wandelt rond en draait en plooit, om zich te voegen naar zijn omgeving; het spreidt zich uit of richt zich op, om zich te meten met zijn concurrenten; het dijt uit en krimpt weer in, om zijn cost-effectiveness te exploreren; het valt uiteen in brokstukken, die zich in nieuwe configuraties weer samenvoegen; de vloeren, de wanden en de daken verschuiven, kantelen en verschieten van kleur; her en der vallen gaten die weer ingevuld of overdekt worden; torens, terrassen, puien en ornamenten verschijnen en verdwijnen; het stort in elkaar tot een puinhoop, en herrijst uit zijn as. Het gebouwde gebouw is een freeze — een moment-opname uit dit proces.

Tot voor kort was het onvermijdelijk dat de architect zelf die moment-opname maakte — en moesten de eindgebruikers maar zien te leven met het vaak al te conventionele of juist persoonlijk-expressieve karakter van de subjectieve keuze van de architect. Maar de hedendaagse computer-technologie maakt het mogelijk dat de architect een stapje achteruit doet: dat hij oplossingsruimtes ontwerpt in plaats van individuele gebouwen. Hij kan definities van hele klasses van gebouwen op de computer implementeren, waar dan toevallige steekproeven uit getrokken worden (toevals-architectuur); of hij kan de keuze binnen zo'n oplossingsruimte doorschuiven naar de eindgebruiker.

In samenwerking met Archipel Ontwerpers te Den Haag is het Institute of Artificial Art bezig met de uitwerking van dit idee. Voor enkele tamelijk specifieke stijlen en randvoorwaarden zijn algoritmes ontwikkeld die autonoom naar willekeur AUTOCAD-files voor gebouwen genereren. Toekomstige uitdagingen hebben betrekking op enerzijds het steeds algemener maken van de klasse van mogelijke stijlen van de ontworpen gebouwen (algoritmisch postmodernisme), en anderzijds de integratie van constructie-berekeningssoftware, zodat de praktische uitvoerbaarheid van de ontworpen gebouwen tevoren gegarandeerd kan worden, en de kosten geschat.

De toegepaste benadering is geïnspireerd door het eerder ontworpen programma Artificial, dat at random abstracte kunst produceert. Dit programma genereert en executeert expressies van een beeldbeschrijvingstaal die gebruik maakt van een groot aantal verschillende beeld-elementen, vorm-categorieën, ordeningsprincipes en bitmap-transformaties.

Het postmodernisme is een neo-victorianisme. De eklektische toepassing van allerlei stijlen uit het verleden leidt in de praktijk tot een smalle, modieus gedefinieerde, neo-stijl. De vraag naar een alle stijlen overstijgende meta-stijl blijft onbeantwoord. Maar als we expliciete computationele modellen van bekende stijlen maken, kunnen we op basis daarvan ook alle mogelijke syntheses, interpolaties en extrapolaties ervan naar willekeur genereren.

Literatuur.

Remko Scha: "Artificiële Kunst." Informatie en Informatiebeleid 6, 4 (1988), pp. 73-80.

Remko Scha en Eric Vreedenburgh: "Vers une autre Architecture." Zeezucht 7, 8 (1994), pp. 6-14.

Remko Scha: "Naar een Architectuur van het Toeval." In: Hans Konstapel, Gerard Rijntjes and Eric Vreedenburgh (red.): De Onvermijdelijke Culturele Revolutie. (Den Haag: Stichting Maatschappij en Onderneming, 1998), pp. 105-114.